مقدمه
در جدیدترین شماره از هفته‌نامه TIT به موضوع «بانکداری باز» می‌پردازیم. بانکداری باز دریچه‌ای به سوی آینده‌ای است که در آن مشتریان، خدمات مالی را نه تنها از بانک‌ها، بلکه از طیف گسترده‌ای از ارائه‌دهندگان، به نحوی نوین و شخصی‌سازی شده دریافت می‌کنند.
بانکداری باز
بانکداری باز یک مدل خدمات مالی است که با التزام به استانداردهای داده‌ورزی و پروتکل‌های ارتباطی ایمن به توسعه‌دهندگان شخص ثالث اجازه می‌دهد تا از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی(API) به داده‌های مالی در سیستم‌های بانکداری سنتی دسترسی داشته باشند. بدین ترتیب بازار خدمات مالی در حال گذار از محیط عملیات جزیره‌ای به محیطی پیوسته‌تر و یکپارچه‌تر است، تا موسسات مالی و شرکت‌های فناوری با همکاری یگدیگر خدمات گسترده‌تر و متنوع‌تری را به مشتریان ارائه دهند. همچنین برخلاف خدمات بانکداری سنتی که اغلب در یک محیط بسته عمل می‌کند، بانکداری باز خدمات مالی را غیرمتمرکز می‌کند.
بانکداری باز این پتانسیل را دارد که به مصرف‌کنندگان کنترل بیشتری بر اطلاعات مالی خود بدهد و خدمات و برنامه‌های کاربردی جدیدی را ارائه دهد و از این رهگذر چشم‌انداز رقابتی صنعت بانکداری و تجربه مشتری را متحول کند. برای شرکت‌های غیرمالی، این تغییر به این معنی است که آنها می‌توانند خدمات مالی سفارشی‌شده را به مشتریان خود ارائه دهند، تصمیمات مبتنی بر داده‌های بیشتری اتخاذ کنند و در پرداخت‌ها و مدیریت حساب نوآوری داشته باشند.
ارزش تراکنش‌های بانکی باز
گزارش سال 2023 توسط Juniper Research پیش‌بینی کرد که ارزش تراکنش‌های بانکی باز تا سال 2027 در سطح جهان از 330 میلیارد دلار فراتر خواهد رفت.
ارزش تراکنش های بانکی باز در سراسر جهان در سال 2023 به 57 میلیارد دلار آمریکا رسید و انتظار می‌رود در سال‌های بعد به شدت افزایش یابد.
انتظار می‌رود که تعداد فراخوانی‌های رابط برنامه‌نویسی بانکی باز (API) که به‌عنوان پل تکنولوژیکی برای اشتراک‌گذاری امن داده‌ها عمل می‌کند، در سال‌های آینده افزایش چشمگیری داشته باشد.
سه نوع اصلی API ها در بانکداری باز
- APIهای داده:
این API ها دسترسی فقط خواندنی به اطلاعات حساب، موجودی‌ها و تاریخچه تراکنش‌ها را فراهم می‌کنند.
- APIهای تراکنش:
این API ها امکان انتقال وجوه، تنظیم بدهی‌های مستقیم و شروع پرداخت‌ها را فراهم می‌کنند.
- APIهای محصول:
این API ها به اشخاص ثالث امکان می‌دهد که محصولات مالی، نرخ‌ها و شرایط را فهرست کنند. آنها اغلب برای مقایسه وبسایت‌ها یا بازارها استفاده می‌شوند.
بخشی از خدمات بانکداری باز
دامنه وسیعی از مشتریان انفرادی، موسسات مالی و شرکت‌های فین‌تک گرفته تا کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SME)، نهادهای نظارتی، شرکت‌های تجارت الکترونیک، پلتفرم‌های حسابداری، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار و موسسات اعتباری و وام‌دهی از خدامت بانکداری باز استفاده می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره می‌گردد.
خدمات پرداخت
خرده‌فروشان می‌توانند پرداخت‌ها را مستقیماً از حساب بانکی مشتری آغاز کنند و نیاز به درگاه پرداخت سنتی را دور بزنند. این روش می‌تواند منجر به تسویه سریع‌تر و کاهش کارمزد تراکنش شود.
تجمیع حساب
مشاوران مالی و شرکت‌های مدیریت ثروت می‌توانند داده‌ها را از چندین حساب دریافت کنند و به آنها دید جامع‌تری از وضعیت مالی مشتری ارائه دهند. این امکان مشاوره دقیق‌تر و شخصی‌تر را فراهم می‌کند.
بودجه‌بندی خودکار
کسب‌وکارها می‌توانند به کارکنان خود یک سیستم مدیریت هزینه هوشمند ارائه دهند که به طور خودکار هزینه‌ها را از چندین حساب بانکی طبقه‌بندی و ردیابی می‌کند و گزارشگری مالی و نظارت را ساده‌تر می‌کند.
وام‌های فوری و اعتبارسنجی
موسسات مالی و لِندتک‌ها می‌توانند به داده‌های بلادرنگ دسترسی داشته باشند تا اعتبار را با دقت بیشتری ارزیابی کنند و فرآیندهای تایید وام را تسریع کنند.
تطبیق خودکار فاکتورها
کسب‌وکارها می‌توانند از APIهای بانکداری باز برای خودکارسازی فرآیند تطبیق فاکتورها با تراکنش‌ها، کاهش کار اداری و بهبود دقت استفاده کنند.
پلتفرم‌های چند بانکی
شرکتی که در چندین بازار فعالیت می‌کند، می‌تواند حساب‌های خود را از بانک‌های مختلف در یک داشبورد ادغام کند و نظارت بر عملیات جهانی را آسان‌تر کند.
بازاریابی شخصی
خرده‌فروشان می‌توانند داده‌های تراکنش را برای ارائه تبلیغات هدفمند یا پاداش‌های وفاداری که مستقیماً به عادات خرج کردن افراد مرتبط است، تجزیه و تحلیل کنند.
تشخیص تقلب بلادرنگ
با تجزیه و تحلیل آنی داده‌های تراکنش، کسب‌وکارها می‌توانند فعالیت غیرمعمول را سریع‌تر از قبل شناسایی کنند تا خطر ضرر مالی را کاهش دهند.
چالش های بانکداری باز
در حالی که بانکداری باز مزایا و فرصت‌های زیادی برای نوآوری ارائه می‌کند، اما چالش‌هایی نیز دارد که کسب‌وکارها و مؤسسات مالی باید از آن آگاه باشند و آنها را پیش‌بینی کنند. در ادامه به بررسی برخی از این چالش‌ها می‌پردازیم.
- کیفیت ناسازگار
در حالی که برخی از خدمات شخص ثالث عالی هستند، برخی دیگر ممکن است سختگیرانه‌ترین استانداردها را رعایت نکنند. ناهماهنگی در کیفیت می‌تواند منجر به وقفه در خدمات یا داده‌های غیرقابل اعتماد شود، که باعث مشکلات عملیاتی شده و نیاز به تنظیمات پرهزینه دارد.
- مسائل یکپارچه سازی
ترکیب چندین سرویس شخص ثالث و API ممکن است باعث ایجاد چالش‌های فنی پیش‌بینی نشده شود. این عوارض اغلب به تخصص و صرف زمان طولانی برای عیب‌یابی نیاز دارند که بر جدول زمانی عملیاتی تأثیر می‌گذارد و به طور بالقوه هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
- استانداردسازی محدود
عدم وجود استانداردهای جهانی نحوه صحبت خدمات با یکدیگر را پیچیده می‌کند. این عدم ثبات ممکن است نیاز به مداخله دستی برای اطمینان از سازگاری و عملکرد سیستم‌ها داشته باشد.
- موانع نظارتی
به موزات تکامل بانکداری باز، مقررات آن نیز تغییر می‌کند. عدم تطبیق با نهادهای تنظیم‌گر می‌تواند منجر به مجازات یا مشکلات قانونی شود و کسب‌وکار را از حرکت نگه دارد، لذا تطبیق با قوانین و مقررات نیازمند صرف زمان، بکارگیری نیروی انسانی خبره و پرداخت هزینه است.
- ریسک وابستگی
برون‌سپاری عملکردهای مالی اصلی به خدمات شخص ثالث، کسب‌وکارها را تا حدی تحت کنترل آنها قرار می‌دهد. هرگونه تغییر در دسترسی به خدمات یا شرایط استفاده از آنها می‌تواند نیاز به تغییر ناگهانی در عملیات طرف بهره‌بردار داشته باشد که می‌تواند پرهزینه و زمان‌بر شود.
- عدم قطعیت‌های بازار
بانکداری باز هنوز یک حوزه نوظهور است که تحت تاثیر عوامل اقتصادی، فرهنگی و سیاسی جامعه دچار عدم قطعیت می‌شود و اتخاذ استراتژی در این حوزه را پیچیده می‌کند.
- آسیب‌پذیری‌های امنیتی
علی‌رغم تلاش فراوان برای ایمن نگه داشتن سیستم‌ها، شکاف‌های احتمالی در حفاظت از داده‌ها و پروتکل‌های امنیتی می‌تواند مورد سوء استفاده قرار گیرد. عواقب نشت داده یا سایر نقض‌های امنیتی می‌تواند فراتر از زیان مالی و آسیب به شهرت باشد و بر اعتماد مشتری تأثیر بگذارد و احتمالاً منجر به عواقب قانونی شود.
